prof. Arkadiusz Wójs, PAN, AE
rektor Politechniki Wrocławskiej
SYNERGIA NAUKI I BIZNESU – EKOSYSTEM INNOWACJI @PWR
Szeroko zakrojony program transformacji modelu wspierania rozwoju otoczenia społeczno-gospodarczego rozpoczął się na Politechnice Wrocławskiej wraz z utworzeniem w 2021 r. Centrum Innowacji i Biznesu (CIB) [sprawozdanie] – jednostki komplementarnej względem działających już wcześniej: Wrocławskiego Centrum Transferu Technologii (WCTT) oraz Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości (AIP).
PWr już w przeszłości przez lata była krajowym liderem innowacyjności, szczycąc się m.in. największą liczbą patentów i wdrożeń. Jednak w obliczu nieustannie rosnących potrzeb gospodarki, związanych z rozwojem i kryzysami oraz pojawianiem się w otoczeniu Uczelni tak ogromnych nowych szans, jak budowa pod Wrocławiem fabryk zależnych od wsparcia technologicznego, niezwykle istotna jest kontynuacja tego programu wzorem wiodących politechnik europejskich.
Celem transformacji jest budowa wokół PWr prężnego ekosystemu naukowo-biznesowego wspierającego rozwój technologii i opartych na nim firm. Zadaniem Uczelni jest nie tylko rozwój kadry, kompetencji i infrastruktury badawczej oraz transfer wiedzy do otoczenia, ale również rola ośrodka katalizującego wymianę informacji i budowanie relacji pomiędzy partnerami społeczno-gospodarczymi i akademickimi.
Elementami tego systemu będą: duża liczba wielopłaszczyznowo wspieranych startupów, wygodny system informacji o zasobach badawczych Uczelni, bogaty kalendarz wydarzeń integrujących naukę, biznes i samorząd, świetnie wyposażone centra badawcze adresowane do strategicznych sektorów gospodarki i akredytowane laboratoria badawczo-rozwojowe, a w dalszej perspektywie także obecność w obrębie lub w pobliżu kampusu laboratoriów i centrów R&D kluczowych partnerów technologicznych Uczelni.
I. Działania podstawowe
Działania zgrupowane w tym bloku nie są na PWr niczym nowym, jednak kontynuacja tego kierunku jest konieczna, gdyż dopiero z czasem zbudują one trwałą kulturę otwartości Uczelni na otoczenie biznesowe, opartą nie tylko o wzajemne korzyści, ale też zaufanie.
1. Zaangażowanie biznesu w zarządzanie Uczelnią
Utrwalenie modelu, w którym istotną część Rady Uczelni stanowią przedstawiciele otoczenia społeczno-gospodarczego PWr, w tym z jednej strony firm osadzonych w regionie, a z drugiej – firm technologicznych o globalnym zasięgu; także: angażowanie tak skomponowanej Rady w kreowanie strategii Uczelni, w szczególności w obszarze współpracy i transferu wiedzy.
2. Włączanie ekspertów z przemysłu do kreowania oferty edukacyjnej
Kontynuowanie zapraszania specjalistów z otoczenia społeczno-gospodarczego do wydziałowych rad społecznych oraz angażowanie ich w prace nad treściami i metodami kształcenia, zapewniając adekwatność i aktualność oferowanych programów edukacyjnych z perspektywy kluczowych potencjalnych pracodawców dla absolwentów danego wydziału.
3. Elastyczność i motywacja w polityce Uczelni
Dostosowanie poziomu kosztów pośrednich do sytuacji rynkowej i możliwości finansowych Uczelni, mające na celu motywowanie pracowników do realizacji wielu projektów i zleceń na rzecz firm i samorządu. Stosowanie dodatkowych zachęt dla aktywnych pracowników, np. zniżek pensum dydaktycznego. Działania te są już znane na Uczelni (np. redukcja kosztów pośrednich do poziomu 24% oraz wyodrębnienie klasy małych projektów z kosztami pośrednimi na poziomie 12%, a także programy motywacyjne Tertius i Quartus), ale konieczny jest dalszy ich rozwój i wprowadzanie nowych.
4. Dalszy rozwój działalności CIB, AIP i WCTT
Rozwój i koordynacja działalności Centrum Innowacji i Biznesu, Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości oraz Wrocławskiego Centrum Transferu Technologii, uwzględniająca wzrost liczby i kompetencji pracowników, rozwój infrastruktury i narzędzi (w tym zaawansowanych informatycznych systemów wymiany informacji) oraz oferty wsparcia wszelkich procesów dotyczących transferu wiedzy, tworzenia i rozwoju firm, realizacji projektów z udziałem nauki, biznesu i samorządu itp.
5. Programy staży i praktyk studenckich
Stałe rozszerzanie oferty programów stażowych w przedsiębiorstwach i innych instytucjach, z którymi Uczelnia zawarła lub zawrze stosowne porozumienia, w celu zapewnienia studentom atrakcyjnego doświadczenia praktycznego i wiedzy na temat potencjalnych pracodawców a firmom – kontakt z nowymi talentami. Także: poprawa systemu kojarzenia studentów i firm oferujących praktyki.
6. Edukacja przedsiębiorcza
Włączenie do programów kształcenia (zwłaszcza inżynierskiego) w coraz większej skali i w coraz atrakcyjniejszy i pożyteczniejszy sposób odpowiednich elementów przedsiębiorczości, przygotowujących studentów do tworzenia własnych firm i do roli liderów gospodarki opartej na wiedzy. Proces ten powinien być oparty o planowaną ekspansję Wydziału Zarządzania w kierunku dużej i nowoczesnej Szkoły Biznesu PWr, a także angażowanie specjalistów z instytucji partnerskich (uczelnie, firmy, samorząd) na podstawie stosownych umów.
7. Wsparcie dla startupów
Zaplanowana rozbudowa infrastruktury AIP (zajęcie po remoncie całego budynku G-10) oraz zatrudnienie dodatkowej kadry mają na celu kilkukrotny wzrost liczby prowadzonych startupów, tak aby znaczna ich liczba w danej tematyce (med-tech, AI, robotyka itp.) i na danym etapie rozwoju uzasadniała specjalizację programów wsparcia i tym samym znaczący rozwój także oferty merytorycznej.
8. Promocja innowacyjności
Organizowanie kolejnych warsztatów innowacji (hackathonów, sprintów itp.), podczas których pracownicy i studenci Uczelni razem poszukują rozwiązań dla realnych wyzwań i problemów lokalnych przedsiębiorstw i instytucji. Organizowanie kolejnych dni demonstracyjnych i spotkań na temat technologii, podczas których autorzy patentów, zespoły badawcze, startupy, koła naukowe i grupy studenckie mogą prezentować swoje innowacje inwestorom i przedstawicielom firm z danej branży.
9. Wspólne projekty badawcze
Organizowane ze społeczno-gospodarczymi partnerami Uczelni wnioskowanie po środki i realizowanie projektów badawczych służących rozwiązywaniu rzeczywistych wyzwań i wspieraniu innowacji. W tym także udział PWr w projektach rozwoju regionalnego, wykorzystujących wiedzę w zakresie technologii i innowacji, a także angażowanie się PWr w projekty partnerstwa publiczno-prywatnego dotyczące rozwoju infrastruktury i technologii, zwiększające możliwości miasta i regionu.
10. Strategiczne partnerstwa i konsorcja
Zawieranie partnerstw strategicznych z liderami gospodarki opartej na wiedzy oraz tworzenie konsorcjów badawczych z wieloma partnerami branżowymi, to kolejna typowa na świecie forma współpracy nauki i biznesu. Przykładem już zawartych przez PWr partnerstw są umowy ramowe z takimi potentatami jak KGHM, Orlen lub Intel, natomiast przykładem konsorcjum jest utworzony w marcu 2022 r. Makroklaster „Technologie w bezpieczeństwie publicznym”.
11. Laboratoria wspierane przez firmy
Rozwój laboratoriów i pracowni badawczych i studenckich sponsorowanych przez firmy, służących realizacji wspólnych projektów badawczych i wspieraniu transferu technologii lub zapewnieniu studentom aktualnej wiedzy praktycznej i ułatwieniu im rozpoczęcie kariery poza Uczelnią. Niedawnym przykładem jest Laboratorium Elektromobilności powstałe przy wsparciu firmy LG Energy Solution Wrocław.
12. Zwiększenie roli Stowarzyszenia Absolwentów
Wykorzystanie aktywności Stowarzyszenia Absolwentów dla zbudowania sieci absolwentów Uczelni pracujących na różnych stanowiskach, w różnych branżach i firmach, aby ułatwić im wzajemne relacje oraz zbudować relacje mentorskie dla studentów PWr.
II. Działania innowacyjne
Poniższe pomysły są ambitne i mocno życzeniowe, więc nawet jak nie wszystkie warto lub uda się zrealizować, to pokazują one kierunek myślenia, aby PWr stało się polskim liderem we wspieraniu rozwoju gospodarki, działającym w tym zakresie podobnie do wiodących politechnik europejskich.
1. Ścisła współpraca z miastem
Wspieranie władz miasta w każdym obszarze posiadanych na Uczelni kompetencji na rzecz rozwoju nowoczesnego, czystego, bezpiecznego, zrównoważonego oraz komfortowego miasta, a w szczególności w zakresie: architektury i planowania przestrzennego, nowoczesnych technologii i materiałów w budownictwie, ekologii, hałasu, mikroklimatu, innowacji w transporcie i mobilności, wszelkich zagadnień dotyczących Odry, gospodarki mediami, implementacji aktualnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych itp. Platformą dla rozwoju tej współpracy na podstawie podpisanej w marcu br. umowy z Gminą Wrocław będzie utworzone dwa miesiące wcześniej Centrum Innowacji Miejskich PWr.
2. Wsparcie dla instytucji publicznych
Stałe wspieranie instytucji publicznych (w szczególności instytucji edukacji, kultury i sztuki) w obszarach kompetencji Uczelni – w zakresie innowacyjnych rozwiązań technologicznych, informatyzacji, bezpieczeństwa itp.
3. Projekty wielostronne
Projekty na dużą skalę angażujące rząd, przemysł i środowisko akademickie w celu sprostania wielkim wyzwaniom społecznym, takim jak zrównoważony rozwój, zdrowie i bezpieczeństwo. Projekty te mogą prowadzić do zmian w polityce, nowych standardów branżowych i znaczących przełomów technologicznych.
4. Otwarte przestrzenie współpracy
Tworzenie otwartych laboratoriów i wspólnych przestrzeni roboczych, w których studenci, badacze i specjaliści z przemysłu mogą wspólnie realizować projekty korzystając z koniecznej aparatury i narzędzi (także informatycznych). Modelem takiego rozwiązania jest Munich Urban Colab; na PWr przestrzenie takie powstaną np. w Health Tech Synergy Hub oraz w Kampusie Inicjatyw Studenckich.
5. Laboratoria badawcze finansowane przez przemysł
Wzorem wiodących światowych politechnik PWr powinna dążyć do tworzenia zaawansowanych laboratoriów badawczych finansowanych w całości lub istotnej części przez partnerów przemysłowych. Laboratoria takie pracują nad konkretnymi wyzwaniami lub technologiami interesującymi ich sponsorów, gwarantując realne zastosowanie takich badań i oferując badaczom Uczelni kontakt z rzeczywistymi problemami. Na PWr takie laboratoria powinny w pierwszej kolejności powstać w takich obszarach jak: mikroelektronika, surowce, energetyka, sztuczna inteligencja, technologie medyczne, ochrona środowiska, inżynieria materiałowa, inżynieria chemiczna.
6. Katedry i stanowiska badawcze finansowane przez przemysł
Katedry i stanowiska profesorskie są na wiodących politechnikach finansowane przez poważne korporacje w celu przyciągnięcia renomowanych naukowców w dziedzinach krytycznych dla interesów sponsorującej firmy. Takie rozwiązanie przynosi oczywiste korzyści zarówno uczelni, jak i firmie, dla której dostęp do przełomowych badań i wybitnych talentów ma dużą wartość. Przykłady: SGL Chair for Carbon Composites na TU Munich oraz Vodafone Chair for Mobile Communications Systems na TU Dresden
7. Ośrodki badawczo-rozwojowe dużych korporacji na kampusie
Prowadzenie na terenie kampusu centrów badawczo-rozwojowych dla korporacji technologicznych jest znakiem rozpoznawczym silnej współpracy między nauką i przemysłem, charakterystycznym dla wiodących politechnik i innowacyjnych gospodarek. Umożliwia ono planowanie i realizację badań według określonej długofalowej strategii i zmierzających do implementacji opracowanych rozwiązań w rzeczywistych produktach czy usługach oferowanych na rynku. Taka forma współpracy oferuje studentom i pracownikom Uczelni bezpośredni dostęp do najnowocześniejszych programów badawczych przemysłu. Może też być źródłem jej dodatkowego, stałego dochodu. Firmie takie centra zapewniają stałą wymianę pomysłów, dopływ nowej kadry i dostęp do ogromnego potencjału intelektualnego i badawczego całej uczelni. Przykłady: centra badawcze Microsoftu w Cambridge oraz SAP i Apple w Monachium.
8. Programy rozwoju talentów technologicznych
Spersonalizowane programy edukacyjne i rozwojowe realizowane we współpracy z przemysłem i zaprojektowane dla zaspokojenia potrzeb wyróżniających się studentów i naukowców planujących przyszłą karierę w branży technologicznej. Dla pracowników takie programy mogą być wzorowane na Academia Iuvenum.
9. Kształcenie ustawiczne dla specjalistów różnych branż
Oferowanie szerokiej palety certyfikowanych specjalistycznych szkoleń i mikroprogramów edukacyjnych dla profesjonalistów z różnych obszarów kompetencji Uczelni, w szczególności pracowników przedsiębiorstw z którymi PWr zawarła lub zawrze stosowne umowy partnerskie. Także opracowanie i realizacja programów edukacyjnych dostosowanych do potrzeb kadry zarządczej firm technologicznych, koncentrujących się na zarządzaniu innowacjami.
10. Łączenie karier akademickich i przemysłowych
Z jednej strony zatrudnianie specjalistów praktyków z przemysłu na istniejących już w Statucie PWr stanowiskach badaczy i profesorów wizytujących, a z drugiej strony stworzenie możliwości pracownikom Uczelni do elastycznego angażowania się w projekty branżowe oraz zajmowanie stanowisk w firmach technologicznych.
11. Obecność kapitału wysokiego ryzyka i inwestycji
Przyciągnięcie do Uczelni firm kapitałowych wysokiego ryzyka (venture capital) oraz inwestorów zainteresowanych uczelnianymi startupami, zapewniając niezbędne finansowanie oraz wiedzę biznesową do rozwoju młodych firm.
12. Rozwój standardów
Współpraca z przemysłem w celu opracowania polityk i standardów dla nowych technologii, pozycjonująca PWr jako lidera w dziedzinie etyki i zarządzania technologią (np. forum dialogu technicznego – warsztaty dla przedstawicieli przemysłu, naukowców, regulatorów i organizacji społecznych na temat wpływu nowych technologii na społeczeństwo oraz potrzebnych regulacji).
