prof. Arkadiusz Wójs, PAN, AE
rektor Politechniki Wrocławskiej
Nowy standard doświadczenia edukacyjnego (educational experience)
Program transformacji modelu kształcenia (w szczególności kształcenia inżynierskiego) na Politechnice Wrocławskiej obejmuje zarówno konkretne działania i kierunki rozwoju, jak i śmiałą wizję uczelni przyszłości. Program ten nie ma ściśle określonego celu końcowego, gdyż zakłada nieustającą ocenę i adaptację dla zaspokojenia zmieniających się potrzeb studentów, z wykorzystaniem zmieniających się dostępnych środków, metod i narzędzi, a także z uwzględnieniem zmieniającego się (być może gwałtownie) otoczenia Uczelni.
Celem transformacji jest nie tylko zaoferowanie studentom PWr jak najwyższego poziomu wykształcenia, lecz także stworzenie warunków dla jak najbardziej satysfakcjonującego i pełnego doświadczenia edukacyjnego, obejmującego szeroko rozumiany osobisty rozwój intelektualny, zawodowy i społeczny, a także budowę relacji czy relaks.
Misją Politechniki Wrocławskiej jest zbudowanie absolwentom trwałych podstaw dla dalszej kariery, osiągania sukcesów i wywierania pozytywnego wpływu na świat.
I. Działania podstawowe
Działania zgrupowane w tym bloku w nie są niczym odkrywczym, jednak ich wdrożenie jest nie tylko konieczne, ale też wymaga czasu, konsekwencji i skoordynowanego wysiłku ze strony całej społeczności Uczelni: władz, administracji, nauczycieli akademickich, doktorantów i oczywiście studentów.
1. Atrakcyjne programy kształcenia
kierunki studiów – modyfikacja obecnych i tworzenie nowych kierunków na obu stopniach studiów, w języku polskim i angielskim, także interdyscyplinarnych, międzywydziałowych i międzyuczelnianych
nowe technologie – nieustanny rozwój programów kształcenia z uwzględnieniem technologii i metodologii obecnie stosowanych lub wprowadzanych w gospodarce
kursy interdyscyplinarne – wprowadzanie kursów spinających różne dyscypliny, np. łączących umiejętności techniczne z kompetencjami społecznymi, etyką, itp.; także modyfikacja obecnych kursów pod tym kątem
drugi stopień – transformacja oferty kształcenia na drugim stopniu kształcenia, aby poprzez rozdzielenie treści i metod na pierwszym i drugim stopniu (np. więcej badań oraz kursów zaawansowanych, interdyscyplinarnych i horyzontalnych, a także większy udział form interaktywnych i pracy w małych grupach na drugim stopniu) przeciwdziałać malejącemu zainteresowaniu studiami drugiego stopnia; także nastawienie na rekrutację kandydatów spoza Uczelni
mikropoświadczenia – oferowanie studentom mikroprogramów kończących się certyfikatem
2. Nowoczesne i innowacyjne metody kształcenia
współczesne technologie – szerokie wykorzystanie w kształceniu możliwości oferowanych przez sztuczną inteligencję, rzeczywistość wirtualną, itp.
kształcenie hybrydowe – łączenie kształcenia stacjonarnego i zdalnego w celu uelastycznienia i zróżnicowania procesu i doświadczenia edukacyjnego, a także poprawy gospodarowania czasem studentów i zasobami dydaktycznymi Uczelni
uczenie aktywne – wprowadzanie i rozwój metod kształcenia wymagających aktywnego uczestnictwa studentów (uczenie się oparte na rozwiązywaniu problemów i wyzwaniach, projekty grupowe, odwrócone klasy, itp.)
3. Edukacja praktyczna (hands-on learning)
specjaliści i praktycy – rosnący udział w kształceniu zajęć prowadzonych przez specjalistów i praktyków spoza PWr, pochodzących z innych instytucji lub różnych gałęzi gospodarki
współpraca z gospodarką i samorządem – nawiązywanie przez Uczelnię kolejnych i rozwój obecnych umów i partnerstw z przedsiębiorstwami, miastem, itp. w celu oferowania studentom PWr atrakcyjnych projektów i staży
laboratoria i warsztaty – inwestycje w istniejące i kolejne nowoczesne laboratoria dydaktyczne dla edukacji praktycznej, zwłaszcza przedmiotów technicznych
koła naukowe – zwiększanie roli w procesie kształcenia aktywności studenckiej w kołach, organizacjach i samorządzie (m.in. formalne uwzględnianie tej aktywności)
4. Kształcenie przez badania (learning by research)
projekty naukowe – włączanie rosnącej części studentów w badania i projekty naukowe realizowane na Uczelni, w celu uatrakcyjnienia studiów oraz rozwijania pasji naukowych, a także umożliwiające rozwój warsztatu badacza i budowę dorobku naukowego
badania własne – stwarzanie warunków do inicjowania i prowadzenia przez studentów (zwłaszcza na drugim stopniu) własnych badań naukowych, z dostępem do infrastruktury badawczej Uczelni, oraz formalne uwzględnianie tej aktywności
5. Wspierające środowisko edukacyjne
mentoring i tutoring – rozwój programów mentoringu i tutoringu, zarówno rówieśniczego, jak i prowadzonego przez kadrę akademicką (i być może także specjalistów spoza PWr)
programy wyrównawcze – rozwój systemów korepetycji i doszkalania, zwłaszcza na początku studiów i z najtrudniejszych przedmiotów, zarówno w wersji rówieśniczej, jak i prowadzonych przez dydaktyków
elastyczność – wsparcie systemowe dla studentów pracujących, studentów sportowców, itp.
6. Budowa kariery zawodowej
doradztwo związane z karierą – nieustanny rozwój oferty związanej ze startem i budowaniem kariery zawodowej (po studiach lub w ich trakcie), obejmującej m.in. warsztaty na temat pisania CV, rozmowy kwalifikacyjnej, strategii poszukiwania pracy itp.
sieć absolwentów – skok poziomu i form aktywności Uczelni w obszarze relacji z absolwentami, m.in. w celu dalszego rozwoju wykorzystania sieci absolwentów do mentoringu kariery, poszukiwanie oferty staży i zatrudnienia
7. Infrastruktura i zasoby edukacyjne
biblioteka i zasoby cyfrowe – bieżąca analiza potrzeb i poszerzanie dostępu do zasobów cyfrowych, w tym internetowych baz danych, czasopism i e-booków
sale dydaktyczne hi-tech – ciągła modernizacja różnych typów sal dydaktycznych z wykorzystaniem najnowszych dostępnych technologii wspierających interaktywne i atrakcyjne kształcenie oraz integrację z wirtualnym kampusem Unite!
koła naukowe – zapewnianie niezbędnej przestrzeni, infrastruktury i finansowania dla kół, organizacji i samorządu studenckiego, z zrozumieniem stałego wzrostu tych potrzeb i intencją stałego rozwoju tej aktywności
akademiki – budowa nowych i poprawa bezpieczeństwa i komfortu istniejących domów studenckich
8. Informatyzacja
USOS – instalacja uzupełniających modułów i funkcjonalności internetowego systemu obsługi studentów
EZD – eliminacja obiegu dokumentów papierowych (w tym m.in. składania papierowych wersji prac dyplomowych)
portal – uruchomienie nowej strony internetowej PWr z większą ilością oferowanych informacji oraz rozbudowanym intranetem do komunikacji wewnętrznej
pojedynczy punkt logowania – implementacja systemu dostępu do wszystkich informacji, usług, programów itp. po jednokrotnym zalogowaniu swoim hasłem
9. Aktywność studencka
koła, organizacje i samorząd – wspieranie wszelkich form aktywności studenckiej; np. zastępowanie wybranymi formami aktywności zwykłych zajęć dydaktycznych
imprezy i wydarzenia – wspieranie małych i dużych, jednorazowych i cyklicznych imprez oraz wydarzeń studenckich (przepisy, współpraca z administracją, itp.)
dobrostan – programy odnowy biologicznej i zdrowia psychicznego, jedzenie, relaks, transport, bezpieczeństwo
współodpowiedzialność – kontynuacja programu włączania studentów w procesy decyzyjne na Uczelni
budżet partycypacyjny – program dla małych projektów studenckich z gwarancją realizacji dla zwycięzców (uzupełnienie programu Polytechnica Nova)
sport – rozwój sportu akademickiego i wykorzystanie jego roli oferującej rekreację, integrującej wspólnotę i budującej wizerunek Uczelni
10. Komunikacja
ankiety – utrwalenie mechanizmów regularnego zbierania opinii studentów na wszelkie istotne tematy (programy, kursy, jakość kształcenia, kampus, obiekty i usługi, itp.) dla identyfikacji obszarów do poprawy; także systemy motywacyjne zachęcające do udziału w ankietach
inne formy zbierania opinii studentów – fora dyskusyjne, spotkania, itp.
feedback – możliwie pilne wdrażanie zmian na podstawie opinii studentów oraz jasne komunikowanie tych zmian lub wyjaśnianie przyczyn ich braku
platforma komunikacji – rozwój w ramach Centrum Doskonałości Dydaktycznej platformy wymiany informacji i pomysłów między studentami i kadrą akademicką
11. Umiędzynarodowienie
wymiana międzynarodowa – oferowanie możliwości studiowania za granicą lub uczestnictwa w międzynarodowych programach wymiany (przede wszystkim w ramach sojuszu Unite! lub z innymi uczelniami partnerskimi)
międzynarodowy kampus – obecność studentów zagranicznych na PWr
12. Włączenie i różnorodność
integracja – wspieranie otwartego środowiska integracyjnego, ceniącego tolerancję, akceptację, różnorodność i promującego równe szanse dla wszystkich studentów, a także podkreślającego wartość w procesie edukacyjnym różnych perspektyw, doświadczeń i tożsamości
dostępność – nacisk na dostosowanie wszystkich nowych inicjatyw, aby były dostępne dla studentów z różnymi potrzebami, w tym z niepełnosprawnościami
II. Działania innowacyjne
Poniższe pomysły są nieco bardziej ambitne i oryginalne, więc choć pewnie nie wszystkie warto lub uda się zrealizować, to pokazują one kierunek myślenia, aby w innowacyjny sposób wzbogacać doświadczenie edukacyjne studentów PWr.
1. Laboratoria wirtualnej i rozszerzonej rzeczywistości (VR/AR)
wdrożenie technologii VR i AR w celu symulacji rzeczywistych problemów inżynierskich, projektów architektonicznych lub złożonych zjawisk przyrodniczych, umożliwiające studentom zanurzenie się w wirtualnych światach naśladujących rzeczywistość, i w ten sposób otwarcie nowych, fascynujących możliwości odkrywania i eksperymentowania w przestrzeni w pełni angażującej zmysły i umożliwiającej interakcję z symulowanym otoczeniem; będzie to szczególnie istotne dla symulowania warunków, których rzeczywista realizacja na uczelni jest np. niemożliwa technicznie, zbyt kosztowna lub niebezpieczna (np. symulacja katastrof)
2. Laboratoria fabrykacyjne (fab labs)
utworzenie w pełni wyposażonych, ogólnodostępnych prototypowni, modelarni i laboratoriów fabrykacyjnych, w których studenci różnych kierunków mogliby projektować, wytwarzać i testować prototypy swoich wynalazków czy dowolne inne przedmioty potrzebne im np. do realizacji projektów interdyscyplinarnych w ramach kursów uczelnianych lub kół naukowych, korzystając z unikatowych narzędzi i wykorzystując zaawansowane technologie (np. CNC, druk 3D, cięcie laserowe, itp.); modelem dla tego rozwiązania jest Munich Urban Colab
3. Hakatony i sprinty innowacji
regularne organizowanie hakatonów i sprintów innowacji, których celem jest rozwiązywanie przez studentów wyzwań społecznych, a pośrednio także zachęcanie do tworzenia zespołów interdyscyplinarnych i współpracy z otoczeniem
4. Inteligentny i zrównoważony kampus
koncepcja i realizacja inteligentnego kampusu PWr z wykorzystaniem urządzeń internetu rzeczy i sztucznej inteligencji w celu stworzenia żywego laboratorium, w którym m.in. studenci mogą testować i wdrażać swoje projekty w rzeczywistych scenariuszach, takich jak energooszczędne budynki, inteligentne systemy transportowe, zrównoważone ogrody, itp.
promowanie inicjatyw studenckich na rzecz zrównoważonego rozwoju kampusu – np. programy bezodpadowe, projekty dotyczące energii odnawialnej, ochrona różnorodności biologicznej; celem tych działań jest zaangażowanie i edukacja praktyczna studentów, ale też realna poprawa ich kampusu
5. Technologia cyfrowego bliźniaka
powszechne wykorzystanie technologii cyfrowego bliźniaka (digital twin) do tworzenia wirtualnych replik rzeczywistych/fizycznych obiektów, urządzeń, systemów lub procesów, oferujące studentom możliwość prowadzenia eksperymentów na wirtualnych modelach przed wdrożeniem ich w świecie rzeczywistym
6. Ekosystem przedsiębiorczości
utworzenie fizycznie na terenie Kampusu Innowacji Studenckich oraz w szerszym sensie wokół Uczelni wzorowanego na rozwiązaniach europejskich (TU Munich) dużego systemu inkubacji i akceleracji młodych firm, oferującego mentoring, zasoby oraz finansowanie dla startupów studenckich; celami systemu są promocja przedsiębiorczości akademickiej, budowa przewagi absolwentów PWr na rynku oraz zapewnienie wsparcia konkretnym studentom, zespołom i pomysłom; skala jest o tyle istotna, aby liczba firm o danej specyfice i na danym etapie rozwoju biznesowego uzasadniała istnienie specjalistycznego wsparcia
7. Wyzwania współczesnego świata
wspieranie powstawania zespołów i organizacji studenckich, których zadaniem jest stawienie czoła globalnym wyzwaniom społecznym, takim jak np. zmiany klimatu, zdrowie publiczne lub zrównoważony rozwój; celem jest oferowanie studentom możliwości pracy nad projektami o realnym wpływie i międzynarodowym zasięgu; inicjatywy studenckie powinny korzystać z zasobów interdyscyplinarnych centrów badawczych tworzonych wokół priorytetowych celów badawczych Uczelni
8. Wspólne międzynarodowe kształcenie zdalne
włączenie PWr w program COIL (collaborative online international learning), umożliwiający studentom z uniwersytetów na całym świecie wspólną pracę nad ciekawymi projektami; program COIL promuje globalną współpracę i wymianę międzykulturową omijając barierę fizycznego przemieszczania się; naturalną dla PWr ścieżką wdrożenia idei COIL jest zaplanowany kampus wirtualny Unite!
9. Łączenie technologii, sztuki i biznesu
włączenie sztuki i myślenia projektowego oraz myślenia przedsiębiorczego do programu kształcenia inżynierskiego w celu promocji kreatywnego rozwiązywania problemów i innowacji; przykładami pierwszych działań związanych ze sztuką mogą być kursy sztuki cyfrowej, technologii w muzyce i mediów interaktywnych; modelem połączenia tech+art+biz jest Aalto University, nasz partner w Unite!
10. Współtworzenie treści edukacyjnych
zachęcanie i wspieranie m.in. studentów do wspólnego tworzenia materiałów dydaktycznych i podręczników o otwartym dostępie (open source), w oparciu o model crowdsourcingu, zapewniających aktualność treści i zgodność z aktualnymi trendami w danej branży gospodarki
11. Technologie kwantowe
wyprzedzające wprowadzenie do programów kształcenia np. technologii kwantowych (symulacji, obliczeń, komunikacji), przygotowując w ten sposób studentów do spodziewanego kolejnego skoku technologicznego; w przypadku technologii kwantowych realną ścieżką dla PWr jest planowane utworzenie na naszej uczelni centrum kwantowego IBM (Quantum Innovation Center)
12. Projekty ekstremalne
wspieranie (w duchu strategii PWr) pomysłów, działań, programów i partnerstw, pozwalającym studentom uczestniczyć w pobudzających wyobraźnię projektach związanych z ekstremalnymi wymiarami lub warunkami (np. dotyczących innych planet, przestrzeni kosmicznej lub głębin oceanicznych), wykorzystując nowoczesne technologie i współdziałając ze studentami i badaczami z całego świata (współpraca z CERN, NASA, itp.)
III. Pomysły przyszłości
1. Asystenci edukacyjni AI
zaoferowanie studentom opartych na sztucznej inteligencji osobistych asystentów edukacyjnych, których zadaniem będzie dostosowywanie treści edukacyjnych do indywidualnych stylów uczenia się, zainteresowań, możliwości itp., zapewniając spersonalizowane zasoby i pomagając w wyborze planu kształcenia
2. Feedback zaangażowania i samopoczucia
wdrożenie biometrycznych systemów monitorowania studentów, zapewniających informacje zwrotne w czasie rzeczywistym na temat ich zaangażowania i poziomu stresu podczas zajęć, umożliwiając natychmiastową korektę lub stałą zmianę metod, a także zapewnienie wsparcia w zakresie dobrostanu
3. Wspólne badania AI+człowiek
wspieranie i rozwój wspólnych projektów badawczych, w których algorytmy sztucznej inteligencji współpracują z badaczami i studentami nad złożonymi problemami naukowymi, ucząc się i ewoluując razem, aby wspólnie przesuwać granice poznania
4. Interfejsy umysł-maszyna
wykorzystanie interfejsów umysł-maszyna, pozwalających m.in. studentom kontrolować narzędzia cyfrowe lub tworzyć projekty bezpośrednio za pomocą myśli – rewolucjonizując w ten sposób dziedziny projektowania inżynierskiego lub architektury
5. Mikrobiomy edukacyjne
stworzenie specjalnych stref ekologicznych, w których studenci mogliby badać wpływ rozmaitych czynników (np. związanych z określonymi ekstremalnymi warunkami, działalnością człowieka lub zmianami klimatycznymi) na równowagę i różnorodność biologiczną ekosystemu oraz wpływ ewentualnych zaburzeń na jego zdolność do regeneracji, zdrowie człowieka, itp.; koncepcja ta jest naturalnym rozwinięciem projektu Ulopolis PWr
6. Kampus jako model miasta przyszłości
przekształcenie kampusu PWr w zamknięty system ekologiczny, w którym wszystko jest poddawane recyklingowi, energia jest w całkowicie odnawialna, żywność jest uprawiana lokalnie itp.; testowanie na kampusie innowacyjnych rozwiązań w zakresie mobilności, energii, sztucznej inteligencji, itp.